کد مطلب:4687 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:12

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

مـنظور از آيه شريفه رب المشرقين و رب المغربين او پروردگار دو مشرق و دومغرب است (1) چست ؟

در قـرآن مـجـيد مشرق و مغرب هم به صورت تثنيه دو مشرق و دو مغرب و هم به صورت جمع به كار برده شده است مانند : فلا اقسم برب المشارق و المغارب سوگند به پروردگار مـشـرقها و مغربها (2) و در جاي ديگر مي فرمايد : و اورثناالقوم الذين كانوا يستضعفون مشارق الارض و مـغـاربـها ; و مشرقها و مغربهاي پر بركت زمين را به آن قوم به ضعف كشانده شده ( زير زنـجـيـر ظلم و ستم ) , واگذاركرديم (3)بنابر اين , مشرق و مغرب هم به صورت جمع كه حـاكـي از افـراد متعدد است و هم به صورت تثنيه كه از دو فرد حكايت مي كند استعمال شده است . مفسران در تفسير اين آيات دو معني ذكر كرده اند :نخست اين كه منظور از دو مشرق و دو مغرب , مـشرق و مغرب دو نيمكره زمين است ;يعني , دو نيمكره شمالي و جنوبي يا دو نيمكره شرقي و غـربـي , حـتـي بعضي اين آيه را اشاره اي به وجود نيمكره جديد يعني قاره آمريكا قبل از كشف آن دانسته اند كه فعلا از موضوع بحث ما خارج است ; و به همين ترتيب , منظور از مشارق و مغارب نقاط مختلف كره زمين است كه هر نقطه اي نسبت به نقطه اي مشرق و نسبت به نطقه ديگر مغرب است . بـه عـبـارت ديـگـر : يكي از خواص كره اين است كه هر نقطه اي از آن نسبت به نقطه اي كه در طـرف غـرب آن قـرار گـرفـته مشرق محسوب مي شود و نسبت به نقطه مقابل مغرب است و لذا بعضي اين گونه آيات را اشاره به كرويت زمين مي دانند . دوم ايـن كـه مـنظور از تعدد مشرق و مغرب تعدد نقطه طلوع و غروب حقيقي آفتاب است ; زيرا هـيـچ گـاه آفـتاب دو روز از يك نقطه طلوع و در يك نقطه غروب نمي كند وبه واسطه ميل خورشيد به شمال و جنوب ( كه نتيجه تمايل محور زمين نسبت به سطح مدار گردش آن به دور آفـتـاب اسـت ) هر روز آفتاب از نقطه اي طلوع و در نقطه ديگر غروب مي كند ; بنابر اين , هرگاه مـجـمـوعـه ايـن مـشرقها و مغربها را در نظربگيريم , بايد تعبير به مشارق و مغارب كنيم و هـرگـاه تـنـهـا آخرين نقطه ميل اعظم شمالي آفتاب ( اول تابستان ) و آخرين نقطه ميل اعظم جنوبي ( اول زمستان ) را در نظر بگيريم بايد به مشرقين و مغربين تعبير نماييم واين يكي از شـاهـكارهاي قرآن است كه در عبارات كوتاهي مردم را متوجه اسرار شگفت انگيز خلقت مي كند ; زيـرا مـي دانـيم تغيير طلوع و غروب آفتاب , تاثير فراواني درپرورش گياهان و گلها و ميوه ها و بطور كلي در وضع عمومي موجودات زنده وزيباييهاي جهان آفرينش دارد .

---

پاسخ به پرسشهاي مذهبي
مكارم شيرازي - ناصر و جعفر سبحاني 1 - سوره الرحمن , آيه 17 . 2 - سوره معارج , آيه 40 . 3 - سوره اعراف , آيه 137 .